Het is tijd. Bij het casino in Zandvoort worden de vlaggen binnengehaald. Vanavond staan we twee minuten stil bij de gevallenen van de Tweede Wereldoorlog. Een beladen dag die me vooral vroeger, voordat ik naar Israël verhuisde, diep raakte.
In Israël werd de holocaust op een andere dag herdacht, op Jom HaShoa, en een week later alle doden die zijn gevallen in al Israëls oorlogen die daarna kwamen. Daarmee verloor 4 mei voor mij het gewicht van een herdenkingsdag. In het land van mijn hart stonden we op andere momenten stil.
Nu ik terug in Nederland ben zeggen beide dagen me niet veel meer. Ik ben niet in Israël waar het luchtalarm loeit, het verkeer stilvalt en iedereen in heel het land letterlijk stilstaat en stopt waar hij mee bezig is.
Op een bepaalde manier ben ik ook niet in Nederland waar zo hard mogelijk wordt geroepen dat we nu maar eens moeten vergeten, zo’n 70 jaar later. Waar we nazi’s willen herdenken, waar het woord slachtoffer iets is dat je vooral over jezelf hebt afgeroepen en waar het nu maar eens moet kunnen, een gedicht oplezen voor een oom die verkeerde keuzes heeft gemaakt.
Het is een andere tijd.
Jezzebel,
Tussen water en water
Art: Christian Boltanski, Zeit
De documentaire die gisteravond werd uitgezonden op De Vijfde Dag, over de kampverschrikkingen die de moeder van Maurice de Hond heeft moeten meemaken, maakte veel indruk:
http://www.eo.nl/tv/devijfdedag/artikel-detail/block-10/
Jouw blog heeft me geïnspireerd voor een eigen overdenking, passend bij deze periode. Dat ga ik nu uitwerken.
@Dwarsbongel, mooi, ik kom even kijken.
.
Ik herdenk de doden die ‘onschuldig’ gevallen zijn. Niet de moordenaars, zelfs niet de avonturiers. Aan de ene kant ben ik te jong en aan de andere kant te oud. Ik herinner mij alleen het herdenken, moest erg mijn best doen om het iets ‘van mij’ te maken en nu brokkelt het alweer af. Met ‘bevrijdingsdag’ heb ik niks. Sterkte, Jezz!
Van mij mag iedereen zijn eigen doden herdenken. Wie ben ik om daar schande over te roepen ? Vergeten lijkt me een slecht idee.
@Blew, ik heb veel met bevrijdingsdag.
Besef dat ik in vrijheid kan leven.
Morgen vier ik deze dag met de Opzij-literatuurprijs in het programma Opium, kunst troost.
.
@Knuts, ik begrijp dat het verlies van een ieder pijnlijk is voor zijn directe omgeving en familie. Maar dit lijkt mij geen dag om ‘de dader’ te verheerlijken.
.
Ik deel niet je mening over het gedicht van de scholier. Hij “verheerlijkt” in zijn gedicht de oom niet. Hij constateert dat mensen dicht bij je, mensen waar je misschien zelfs van houdt, in extreme omstandigheden de verkeerde keuze kunnen maken. En ik vind dat hij dat integer verwoordt.
Moet dat dan op 4 mei worden voorgelezen? Misschien wel juist op 4 mei. Confronteer bij het herdenken van de slachtoffers iedereen maar de vraag of je voor 100% zeker kunt weten dat jij altijd wel de goede kant zou kiezen. Angst, grote armoede, de hoop op een beter leven – wat kan dat met je doen?
Zeker de Nederlanders moeten af en toe gedwongen worden hier bij stil te staan. Vergeet niet dat tijdens de oorlog in Nederland 75% van de Joden is vermoord, naar verhouding veel meer dan in andere Europese landen. En dat is deels omdat de Nederlanders zich hier minder tegen verzet hebben (of zelfs meer aan meegewerkt) dan elders. De koningin, veilig vertoevend in Engeland, heeft via de verzetsradio de Jodenvervolging niet of nauwelijks ter sprake gebracht.
Het is nu 2012 en ik lees op het web bij de berichtgeving over een roofmoord in Den Haag de meest weerzinwekkende reacties. Termen als “doodknuppelen” en “nekschoten” vliegen je om de oren en zelfs (dieptepunt) dat de jaren 1939-1945 “zo slecht nog niet” waren.
Kiezen al deze mensen voor de “goede” kant, wanneer morgen, volgend jaar of over 10 jaar een volgend groot conflict zich aandient? Met een andere zondebok?
Ik weet het niet. Laat een scholier die ongemakkelijke gedachte maar onder woorden proberen te brengen via een gedicht. Juist op 4 mei.
Er worden geen daders verheerlijkt, maar slachtoffers herdacht. 72 Miljoen mensen wereldwijd waarvan de meesten hun dood niet verdiend hebben.
@Robert en @Knuts, ik geloof dat ik het meest eens ben met de woorden van Elma Drayer en Aleid Truijens, hierbij de link van de column van Elma Drayer.
http://www.trouw.nl/tr/nl/6847/Elma-Drayer/article/detail/3250260/2012/05/03/De-knappe-tovertruc-van-het-dichtende-achterneefje.dhtml
Het gedicht mag dan integer zijn, maar het is niet erg fijngevoelig om dit op te lezen op een dag dat we de mensen herdenken die de keuze niet hadden, of wél de juiste keuze hebben gemaakt.
In een land waar zoals Robert zegt de meeste Joden, procentueel, zijn omgekomen, waar een Wilders aan de macht kan komen als gedoger, in dat land willen we op 4 mei een gedicht voorlezen over iemand die fout was?
Zeer pijnlijk voor de mensen die nog steeds, 1e of 2e generatie, de gevolgen van de oorlog proberen te verwerken.
Uw zoekbewerking – procensitief – heeft geen overeenkomstige documenten opgeleverd.
Suggesties:
Zorg ervoor dat alle woorden goed gespeld zijn.
Probeer andere zoektermen.
Maak de zoektermen algemener.
Ik zag 3 jaar geleden in een Oostenrijkse apres-skihut een verlichte reclame voor een energydrink met de lollige naam ZyclonB. Nog maar even blijven herdenken dus!
Ik heb soms het gevoel dat wij Nederlanders op 4 mei niet alleen de oorlogsslachtoffers herdenken, maar stiekem ook dat wij 16 miljoen potentiële verzetshelden zijn. Die het altijd zo goed weten.
Daar prikt het gedicht van Auke doorheen. Confronterend? Ja. Controversieel? Zeker. Maar kunst is toch vaak confronterend en controversieel?
Vier van de ooms/tantes gingen het verzet in, één oom maakte een andere keuze. Ik kan mij voorstellen dat dit gegeven deze jongen fascineert. Zeker wanneer als je als 15-jarige scholier opgroeit in een tijd waarin wederom bevolkingsgroepen tegen elkaar opgezet worden. En er weer keuzes gemaakt moeten worden.
De slachtoffers die op 4 mei herdacht worden, sneuvelden vooral in een strijd voor de vrijheid om te kunnen blijven zeggen wat je wilt. Ook wanneer je je overdenkingen over een foute oom wilt uiten.
“Zeker wanneer als je als 15-jarige scholier…” = “Zeker wanneer je als 15-jarige scholier…”
@Dick, ik ben ook voor herdenken.
Helemaal niet erg om twee minuten per jaar stil te staan bij wat onze geschiedenis is, wie we zijn en wat we willen voor de toekomst.
@ Robert ik ben het met je eens, en een groot voorstander van vrijheid van meningsuiting, maar ik zie het nut niet van mensen te kwetsen voor wie dit gedicht werkelijk pijnlijk is. Is dat wat vrijheid is? Het recht om de ander op een verdrietige dag keihard te treffen?
.
Ik heb het gedicht net nog eens gelezen, en ik vind het eerlijk gezegd niet kwetsend. Ik herken er geen verheerlijking of verzoek om eerherstel van een foute oom in. Het zegt wel iets over een verscheurd gezin en benoemt dat oorlogen ingewikkelder zijn dan “goed” tegen “fout”.
Voor mij (maar daar zijn we het dus duidelijk niet over eens) past die reflectie juist bij 4 mei. Herdenken is ook nadenken.
@Robert, maar het allermooist misschien dat jij en ik het erover kunnen hebben.
Op een dag als vandaag.
.
Zeker.
@Jezzebel :
Als we alles wat Elma Drayer schrijft als de absolute waarheid moeten aannemen, heb je gelijk. Maar veel mensen hebben zo hun bedenkingen tegen wat ze beweert. Je kan je ook afvragen waarom de concentratiekampen niet gebombardeerd zijn, als iedereen wist wat daar gebeurde. In Nederland is in de oorlog volop gecollaboreerd met de Duitsers, bijvoorbeeld door de politie. Dat vind ik erger dan die soldaat die tegen Stalins leger ging vechten. Zoiets vind ik te vergelijken met de werkloze Amerikanen die anno nu kiezen voor een baan in het leger.
@Knuts, oh, je kunt heel veel vragen zetten bij hoe het in godsnaam mogelijk was.
Toen ik jong was, begreep ik dat totaal niet.
Inmiddels ben ik cynischer geworden, en niet erg overtuigd van de goedheid van de mens.
In mijn ogen zijn mensen slecht, je hoeft ze maar even onder druk te zetten en ze bezwijken met al hun ‘idealen’.
.
Sorry, maar bij het lezen van de column van Elma Drayer bekroop mij een heel heftig gevoel van: O, wat kunnen wij vanuit onze relatief luxueuze en beschermde samenleving (ook al overzie je dat nu niet!) achteraf gemakkelijk zwart/wit oordelen over anderen, die klem zaten en keuzes moesten maken in een heel andere en veel ergere crisis…
@Dwarsbongel, het gaat niet enkel om de keuzes die toén gemaakt zijn.
Het gaat erom of je een foute keuze moet herdenken op een dag dat we mensen herdenken die géén keuze hadden, of wél de goede keuze maakten.
.