Vol schaamte
Komen ze
Uit de bordelen
65 jaar geleden
Troostmeisjes
Angstig en bang
Ze bedienden
Japanse soldaten
Met hun lichaam
Omdat wij mooi waren
Schrijnt het verleden
Geleefd en getekend
Zwaar leven
Het was allemaal niets
Krast een troostmeisje
Met groot gevoel
Voor understatement
Als je het zou vergelijken met een gerecht
Dan was het mislukt
En niet te eten.
Jezzebel,
Tussen water en water
Art: Jan Banning Troostmeisjes
Die schaamte heb ik nooit begrepen.
Jan Banning t/m 29 augustus in de Kunsthal Rotterdam
Kunsthal Rotterdam presenteert de indrukwekkende portretserie van hoogbejaarde Indonesische vrouwen van fotograaf Jan Banning.
De vrouwen zijn afkomstig uit Java, Sumatra en de Zuid-Molukken. Uit hun ogen spreekt hun verleden; de verdrongen geschiedenis van de ‘troostmeisjes’. In de Tweede Wereldoorlog zijn zij door de Japanse bezetter gedwongen tot prostitutie. Waar zo velen nog altijd zwijgen, hebben zij de moed na al die jaren hun pijnlijke verleden over het voetlicht te brengen. Banning doorbreekt met zijn foto’s het taboe dat op de geschiedenis van de duizenden troostmeisjes in Azië ligt. Banning geeft hen een gezicht.
Verborgen geschiedenis
Bannings portretten lijken ogenschijnlijk ‘normaal’. Van dichtbij legde de fotograaf de oudere Indonesische vrouwen vast. Ze kijken de fotograaf recht aan. Hun ogen spreken boekdelen. De vrouwen die Banning heeft gefotografeerd durven hun gezicht te laten zien en vertellen hun verhaal. Ze behoren tot een minderheid die de verborgen geschiedenis van de troostmeisjes in Indonesië zichtbaar maakt. Om hoeveel vrouwen het precies gaat is onduidelijk. In Azië zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog tienduizenden ‘troostmeisjes’ tot prostitutie gedwongen. Alleen al in het toenmalige Nederlands-Indië moeten het er naar schatting twintigduizend zijn geweest. Het taboe op troostmeisjes is hardnekkig. Hun geschiedenis is bij veel mensen onbekend.
Portretten
Fotograaf Jan Banning en journaliste Hilde Janssen reisden twee jaar door de Indonesische archipel op zoek naar vrouwen die hun geschiedenis uit de doeken willen doen. Bijna vijftig troostmeisjes laten zich door Banning portretteren. Aan Janssen vertellen zij hoe zij thuis zijn opgepakt of van de straat zijn geplukt door de Japanse bezetter. Ze zijn aan het werk gezet in streng bewaakte en gecontroleerde militaire bordelen. Een aantal belandde in informele bordelen in kazerneloodsen, fabriekshallen en tentenkampen of werd geselecteerd als bijzit van een of meerdere Japanse militairen. In de tentoonstelling zijn de indringende portretten van voormalige troostmeisjes te zien. Sommigen hebben na de oorlog de heftige ervaringen diep weggestopt, de draad weer opgepakt, zijn getrouwd en hebben kinderen en kleinkinderen gekregen. Anderen lukt dat niet. Ze voelen zich gebrandmerkt. Ze konden niet meer teruggaan naar hun dorp, hebben geen kinderen kunnen krijgen. De vrouwen die in de openbaarheid traden en die Banning heeft mogen fotograferen zijn het gezicht van naar schatting tweehonderdduizend slachtoffers.
@christinA, het is cultureel volgens mij,
van buitenaf opgelegd.
Hoe treurig.
En wat zijn die vrouwen mooi.
Zo open in de camera.
De wereld is één grote klok.
Elk tandwieltje kan tegelijk dader en slachtoffer zijn.
Behalve de wijzers, zij zijn alleen slachtoffer.
En de mens die de klok opwindt is alleen dader.
@Knuts, ik denk over je woorden na.
Misschien is het waar.
Maar volgens mij heeft het niet veel zin om de wereld in slachtoffer en dader te bekijken
Deze vrouwen verdienen dat hun verhaal gehoord en verteld wordt.