Voor Man met hoed en al die anderen met pet
Plek van ons gelijk
מן המקום שבו אנו צודקים
לא יצמכו לעולם
פרחים באביב
המקום שבו אנו צודקים
הוא רמוס וקשה
כמו חצר
אבל ספקות ואהבות עושים
את הועלם לתחוח
כמו חפרפרת, כמו חריש
ולחישה תשמע במקום
שבו היה הבית
אשר נחרב
Door Yehuda Amichai / Eigen vertaling
Op de plek van ons gelijk
Groeien geen bloemen
In de lente.
De plek van ons gelijk
Is hard en vertrapt
Als een tuin.
Maar twijfels en liefdes
Graven de wereld op
Als een mol, een ploeg.
En je zult het horen fluisteren op de plek
waar het geruïneerde huis
Eens stond.
“Ik heb het!” schreeuwt ze in mijn oor. “Ik zal het voor je in het Engels vertalen.”
Ik weet meteen waar ze het over heeft. We hebben het er al een week over. Het tegenovergestelde van liefde is niet haat. Dat weten we allebei. Haat en liefde zijn één. Dat kennen we van ons zelf.
“Het tegenovergestelde van liefde heeft volgens mij met gerechtigheid te maken,” vertel ik haar.
“Natuurlijk!” Ze heeft maar nauwelijks geduld voor zo’n banale opmerking. “Dat begon al in het paradijs. Het zit in je genen.”
Ik kijk haar aan en heb geen idee waar ze het over heeft.
“Toen Adam en Eva van de boom der kennis, van goed en kwaad, aten toen werden we sterfelijk. Daar begon het mee in de literatuur. We hebben de liefde opgegeten.”
Ik kijk haar opnieuw aan, ik begrijp het niet volledig, maar voel dat het waar is. Ik weet dat het met deze feestdagen te maken heeft. De Dagen van Ontzag zoals ze in het Hebreeuws genoemd worden. De tijd tussen het Joodse Nieuwe Jaar en Jom Kipoer. Jom Kipoer is de dag dat het lot bezegeld zal zijn. Dat in het boek der levenden de balans wordt opgemaakt. Dat er bepaald zal worden wie zal leven en wie zal sterven het komende jaar.
Het maakt deze dagen zo ondraaglijk. We weten het allemaal. Volgend jaar zullen we opnieuw geliefden missen. Een jaar vol pijn en verdriet dat ons te wachten staat.
“Het heeft met oordelen en veroordelen te maken,” zegt ze.
En alweer voel ik dat ze gelijk heeft.
“Begin er nog niet over,” drukt ze me keer op keer op het hart. “Zoek er niet naar. Het komt vanzelf.”
Eerder deze week bel ik haar op om te vragen hoe het dan zit met onverschilligheid.
Opeens is ze om. “Ja, dat lijkt me ook juist. Het tegenovergestelde van liefde is onverschilligheid.”
Ik ben het er niet mee eens, ik voel dat het niet klopt. Voor onverschilligheid moet je op je hoede zijn. Moet je altijd alert zijn, want er zal een moment zijn dat iets dwars door die beschermingslaag heen zal shockeren.
Dat is ze dan weer met me eens.
“Maar misschien,” zeg ik voorzichtig, “misschien is het allebei waar. Misschien heeft het met de verschillende gezichten van de liefde te maken.”
Daar kunnen we ons allebei in vinden.
We zullen het er nog over hebben. We houden er van onze liefde te delen.
En vandaag heeft ze het gedicht voor me gevonden waar we allebei naar zochten.
Tel Aviv,
Jezzebel
Art: Pascale
Ja, daar zit wat in: onverschilligheid is uiteindelijk ernstiger, erger, vernietigender, dan haat, omdat daar gevoelens voor nodig zijn.
Het klinkt wel erg fatalistisch: dat er op Jom Kippoer de balans wordt opgemaakt voor het komende jaar. Is daar dan niets meer aan te doen? Het lijkt me juist dat de liefde (is het liefde of is het haat?) voor God of Allah of wie dan ook meer slachtoffers maakt dan de liefde tussen mensen, die van Adam en Eva bijvoorbeeld. Mmm, of misschien begrijp ik je verhaal niet goed….
Het is fatalistisch, op het moment dat je het verschil weet tussen goed en slecht ga je dood.
Such is life.
En in mijn haast vergat ik mijn gezicht weer op te zetten.
@ Solvejg: wat je eerste vraag betreft: daar zijn de dagen van inkeer voor. Op Rosh Hashana wordt de balans opgemaakt. Pas op Jom Kippoer wordt die balans verzegeld. En niet voor niets gaat het er daarbij om dat je spijt betuigt (en voelt) naar andere mensen. Want volgens het Jodendom (voorzover je van HET Jodendom kunt spreken, ik generaliseer er even lekker op los voor het gemak – jump in anytime Jezzebel, ‘t is tenslotte JOUW blog, ben hier maar te gast maar kon de verleiding niet weerstaan te reageren) heeft G’d geen boodschap aan je spijtbetuigingen die je aan hem richt zolang je niet met andere mensen in het reine gekomen bent. Volgens mij heb ik daarmee meteen ook een reactie gegeven op je tweede opmerking. Of misschien ook niet.
@ Jezzebel: ik moet nog eens nadenken over wat je zegt. Maar ik ben in ieder geval blij weer woorden te vinden op je blog. En dat je me aan het denken zet. Gaat het goed met je?
Reactie is geredigeerd
Misschien moeten we dan maar al onze kennis weer vergeten, die appel dat was maar een appel,
toch?
🙂
@Eline: dank je wel. Dat van die spijtbetuiging begrijp ik wel, maar wat ik niet begrijp is dat tijdens Jom Kippoer een balans voor het komende jaar wordt opgemaakt. Dat er bepaald zal worden wie zal leven en wie zal sterven het komende jaar. Ik heb altijd begrepen dat het de grote verzoendag was. Heb ik het dan altijd verkeerd begrepen? Is het een verzoening met de dood?
@Jezzebel: natuurlijk is dat waar: sinds Adam en Eva gaan we dood. Behalve natuurlijk als je in de onsterfelijkheid van de ziel gelooft.
Mmm, dit zou beter gaan rond een tafel denk ik, met een glas wijn, rode….
Met gezicht! Trouwens @Alice: het is natuurlijk een metafoor voor kennis!!
Reactie is geredigeerd
@Eline,
Ja, ik vind dat het mooie aan de Joodse religie. Het is wel erg gemakkelijk om vergeving aan God te vragen en het daar bij te laten. Maar waar het werkelijk om gaat is dat je zegt dat het je spijt aan degene die je pijn hebt gedaan. Daarna kun je pas bij God terecht.
@Alice,
Kennis hoort nu eenmaal bij het leven, daar hebben we van geproefd. Maar ik denk dat het goed is om te twijfelen, en zoals Yehuda Amichai zo mooi zegt, om lief te hebben, want op die plek zullen weer bloemen groeien.
@Jezzebel: dat is wel weer raak. Dat is wat me zo ergert aan het katholieke geloof: je biecht bij een tussenpersoon en dan krijg je absolutie. Nee, in je hart moet je echt spijt hebben, dan heb je geen tussenpersoon of absolutie nodig!!
je hebt een guitig snuitje
@Solvejg
Met heel veel rode wijn 🙂
Groot Verzoendag inderdaad. Ik hecht eerlijk gezegd niet veel waarde aan de Nederlandse vertaling, maar misschien heeft het er mee te maken dat je je op die dag kunt verzoenen met jezelf. Je hebt gezegd dat het je spijt aan de mensen die je onrecht hebt gedaan, je hebt geprobeerd jezelf te zuiveren. Daarna wordt het overgelaten aan het lot. Daar kun je niet anders dan je bij neerleggen.
@Maboema,
Ik ook van jou 🙂
Ja Jezz, sommige woorden zijn eigenlijk onvertaalbaar! Ik ga dan zo maar in mijn uppie een biertje drinken (rode wijn drink ik liever in gezelschap!!). Wie weet kom ik later nog eens terug op dit onderwerp! Groet!!
Ik ook Solvejg! Ik ook. Ik ben er nog lang niet mee klaar. Maar dat maakt het ook opwindend. Er is nog zo veel te ontdekken en te delen.
Reactie is geredigeerd
Ik vind dit maar een venijnig stukje.
Ik kan het niet helpen Coming Soon, maar dat lijkt mij nogal veroordelend.
@ Solvejg: Jom Kippoer betekent letterlijk: Dag van inkeer. Niet verzoendag. Dat we het in het Nederlands Grote Verzoendag noemen heeft te maken met het feit dat je tussen Rosj Hashana (als de balans wordt opgemaakt) en Jom Kippoer (als deze balans – het boek des levens – wordt verzegeld ) 10 dagen van inkeer zitten. Dagen waarin je tot inkeer kunt komen en je VERZOENEN met mensen die je pijn hebt gedaan of gekwetst. Als je dat doet kun je je ook verzoenen met G’d. Ik begin te denken dat ik hier zelf maar eens een blog aan moet wijden in plaats van Jezzebel’s blog vol te kalken 🙂
Nog heel kort dan: het positieve van het Jodendom vind ik dat we ervan uitgaan dat iedereen de macht in zich heeft, om Tikoen Olam ("Correctie van de wereld" oftewel zorgen dat deze wordt zoals G’d hem bedoeld had) teweeg te brengen. Dat komt omdat iedereen (welk geloof je ook hebt) een G’ddelijke vonk in je hebt die de basis is van je ziel.
Je hebt gelijk, met een glaasje wijn samen aan tafel zou dit beter werken. Le’Chaim, to life!
Mooi schilderij, mooi gedicht, J. Mooi hoe U de liefde en het leven overpeinst. P
@Eline, Ga gerust je gang! Ik ben blij met al je woorden. Het heette samen delen. Dat is waarom ik van bloggen houd.
@Persefone, Echt fijn dat je er bent. After all, wij worstelen allemaal met dezelfde vraag.
Zo is het ook bedoeld Jezzebel. Al die aandacht voor de liefde en geen plaats voor mededogen. Wij-zij denken. Ons gelijk.
Nee, dit kan ik niet mooi vinden.
Dat geeft niet Coming Soon, ik raad je aan om je gelijk voortaan ergens anders te halen.
Kijk, nou doe je het weer. Een beetje badinerend "geeft niet hoor", om vervolgens uit te halen met "haal maar ergens anders je gelijk".
Ik hoef helemaal geen gelijk, ik zeg alleen dat ik dit helemaal niet mooi vind.
🙂
Je hebt gelijk.
Lieve Solvejg, als je in je hart geen spijt betuigt zal Onze Lieve Heer je ook niet via een van de sacramenten absolutie schenken hoor. Wat denkt u wel? Dat het zo gemakkelijk is in het katholieke geloof??
Kom op zeg. Luikjes dicht? Gewoon gelijk geven, dan ben je er vanaf? Dan kan dit blogje ook meteen de prullenbak in.
Morgen een nieuwe bijdrage van Jezzebel.
Titel: zonder woorden.
Daar onder: alleen positieve reacties toegestaan.
Kent u het allereerste gebod soms niet?
Vergeving aan God vragen en het daarbij laten is niet zo eenvoudig als het lijkt lieve Jezzebel.
Ja, je bent er weer! Slaap zacht mijn lieve.
Zinnen Verzetten…
Ik blijf!
Blijf gezond (met jouw woorden) Schatwijf!
Zonder kennis zijn en alleen nog maar oordelen met ons hart, zoiets.
Onverschilligheid komt wel heel dicht bij het tegenovergestelde van de liefde.
Ik ben bang dat u niet diep genoeg aan het graven bent, jezzebel.
Kijk er dus niet vreemd van op als u geen bloemen zult zien.
ik lees je graag, soms met verbazing dan weer met instemming, en glimlach of een geirriteerd nou zeg, van mij mag je zijn zoals je bent, tot de volgende keer
weet je Jezz….ik moet na dit alles te hebben gelezen opeens denken aan een engels lied..(van wie??) en misschien is het er slechts een flard van, maar het schiet me gewoon zo maar te binnen:
"…he drew a circle that shut me out
Heretic,rebel, a thing to flout
but Love and I had the wit to win
we drew a circle that took him in…."
een prachtige metafoor dacht ik zo voor deze dagen bij jullie….
Reactie is geredigeerd
Reactie is geredigeerd
Dag lieve Jezz, je blogje zet weer aan tot nadenken, ik laat het even lekker sudderen in mijn hoofd…
Wat gebeurt er veel in weblogland als je even afwezig bent. Ik moet zeggen dat ik geen snars van sommige reacties begrijp. Je kunt het ergens mee eens zijn of niet, iets kan je raken of niet. Maar buiten dat snap ik niet wat sommige reageerders met hun feedback willen bereiken.
Samen iets delen lieve tinkelbel.
wow heel mooi Jeg,
met die mooie gedachte zal ik zo gaan slapen
Nadenken bijvoorbeeld en niet met een bord voor je kop tegen een blinde muur aanhollen.
Good morning Dames 🙂
Grappig genoeg had ik deze bijdrage aan de mannen opgedragen, omdat ik dom genoeg was om te denken dat vooral mannen het op gelijk hebben.
Ik weet dat dit een onderwerp is dat nogal gevoelig ligt. Maar ik zal toch willen verzoeken om zoveel mogelijk een beetje respect voor elkaar in acht te nemen. Totnogtoe heb ik geen gebruik gemaakt van censuur, maar als dit uit de hand begint te lopen zit ik er niet mee om een paar mensen met ‘kop en kont’ er uit te gooien. Met al mijn liefde 🙂
Trouwens, iemand anders zei me deze ochtend ook iets interessants. Het tegenovergestelde van liefde is ook angst.
En volgens mij klopt dat ook. Voor liefde heb je lef nodig.
@Maureene, ik doe mijn best, stapje voor stapje een beetje dieper. Ik ben me er van bewust dat ik er nog niet ben. Maar dank voor je scherpe opmerkingsvermogen.
@Doranne, ik ben blij dat je er bent. Het is fijn om met elkaar proberen iets te vinden waar je niet gemakkelijk je vinger op legt.
@Jeg, Oehhh prachtig vind ik dit. Let’s draw a circle to drag love in. 🙂
@Tinkeltje, ik moet je eerlijk zeggen, dat ik het ook niet altijd begrijp de reacties. Maar het is me duidelijk dat het allemaal nogal bedreigend is.
Waar het geruneerde huis ooit stond, bloeien nu de klaprozen.
WORDT het niet hoog tijd
Geluk door genot te vervangen?
Bijna veertig en nog bevangen
In verlangen naar maagdelijkheid,
Naar zuiverheid, naar rust, naar vrede,
Naar een tuin aan zeeen blauw,
Waar een ongerepte vrouw
Toelaat tussen breede,
Volle en toch slanke dijen
In oneindige omhelzing,
Waaraan ook het water deelneemt.
(Tuurlijk: Slau! maar hij haalde gvd de 40 niet!)
@Marcus, klaprozen als zoenen 🙂
@Red, oehhh, daar zeg je me iets. Ook iets waar ik het nog over wil hebben. Genot. Lust.
Lekker, de liefde is onuitputtelijk 🙂
Kom maar op!
Je zet aan tot nadenken Jezz, met deze woorden en dat is nu precies wat ik aan het doen ben!
Inderdaad is onverschilligheid, denk ik, ernstiger en vernietigender dan haat, zoals Solvejg in haar eerste reaktie noemt, daarbij aantekenend dat het ook regelmatig om schijnbare onverschilligheid gaat, een soort van ‘bescherming’/masker tegen datgene wat ons pijn doet/heeft gedaan, tegen dat waar we bang voor zijn – hoewel we daarmee ‘onszelf in de vingers snijden’.
ik ben vandaag helemaal niet onverschillig. Eigenlijk ben ik dat nooit……..diepe zucht
groetjes D
😡
angst, kweekt boosheid, maakt onverschillig
angst
angst voor jezelf, om aan te gaan
liever dan dat het leggen bij de ander
overtuigen, overschreeuwen
ik heb vandaag weer genoeg boosheid gelezen
Mooi gedicht, mooi stukje, mooie eigen kunst!
ik heb nooit gelijk
@Red, ik had gehoopt dat vanavond te doen, maar intuïtie vertelt me iets anders. Ik kom er op terug 🙂
@Berbara, ik weet niet zeker of onverschilligheid ernstiger is dan haat. Volgens mij is onverschilligheid een schijngestalte. Je moet heel alert zijn steeds onverschillig te blijven, maar niemand garandeert dat er op een dag niet iets of iemand door dat pantser heenbreekt.
@Doortje, Jij bent goddank nooit onverschillig! Mensen zoals jij geven me de moed om door te bloggen. Op mijn intuïtie, zo verkeerd kan dat niet zijn.
@hasan de reiziger, Was het boosheid denk je? Ik weet het niet zeker. Ik ben misschien wat overgevoelig, maar ik zag enorm veel leed.
@Saskia van der Linden, Dankjewel 🙂
@Ridder, je hebt gelijk 😉
Reactie is geredigeerd
het leed gaat aangekleed over straat.
alle boosmanteltjes aaan de kapstok
The opposite of love is not hate, it’s indifference.
The opposite of art is not ugliness, it’s indifference.
The opposite of faith is not heresy, it’s indifference.
And the opposite of life is not death, it’s indifference.
Elie Wiesel
Wow, Koek!
Wat mooi dat je de woorden van Elie Wiesel vond.
En dit werk…
Pas opnieuw gepubliceerd.
Wow!
Dank, mooie vriend.